Gıda Atıklarının Değerlendirilmesi

Daha önce Yeşil Mutabakat Nedir? Öncelikli Ar-Ge ve Yenilik Konuları Nelerdir? başlıklı yazımızda da değindiğimiz üzere gıda atıklarının değerlendirilmesi ve katma değerli ürünlere dönüştürülmesi hem TÜBİTAK hem de AB projeleri için en önemli önceliklerdendir.

Gıda atıkları günümüzde belki de en büyük israf problemlerinden birisi haline gelmiştir. Her yıl tonlarca miktarda açığa çıkan ve değerlendirilme imkanı bulamadığı için atılan ürünler şayet değerlendirilse belki de dünyada açlığın önüne bile geçilebilecek düzeydedir. Bu durumu rakamlarla açıklamak daha doğru olacaktır.

Her yıl değerlendirilme imkanı bulamadan yaklaşık 400 milyon ton gıda çöpe gidiyor. Bunun yanı sıra yaklaşık 470 milyon adet ekmek çöpe atılıyor. Ve daha da acı olanı 70 katrilyon ton su boşa akıyor. İşte bu kadar israfın yanında bir de yaklaşık 1 milyon 800 bin çocuğun açlıktan öldüğünü düşünün. Rakamlar inanılmaz ama maalesef gerçek.

İşte bu bağlamda biz şirketimiz çalışanları ile üzerimizi düşeni yapıp, gıda atıklarının değerlendirilmesinde yeni yollar keşfetmeye başladık. Belki bu kadar büyük bir israfın önüne geçemeyiz ama çöpe giden 1 kilo gıda atığını bile değerlendirsek, çorbada tuzumuz bulundu diyebileceğiz.

Gıda atıkları: Meyve ve sebze endüstrisi

İlk olarak meyve ve sebze işleme sanayisinde açığa çıkan atıklara göz atalım. Her şeyden önce meyve ve sebzelerin işlenmesinden sonra açığa çıkan ürünler asla birer atık değildir. Herhangi bir materyale dönüştürmeyi bırakın, meyve ve sebze atıklarını saksıdaki çiçeğinizin altına gübre niyetine dahi ekleyebilirsiniz. Ayrıca meyve ve sebze kabukları lifli ürünler oldukları için uygun koşullarda toz haline getirildikten sonra gıdaların lif içeriğini arttırmak amacıyla katkılanabilir.

Meyve ve sebze kabuklarının son yıllarda en çok değerlendirildiği alanlardan birisi de doğal gıda boyası üretimidir. Meyve ve sebze kabukları renkli ürünler oldukları için uygun ektraksiyon yöntemleri ile bu kabuklardan doğal renk maddesi elde edilebilmektedir. Yine meyve ve sebze kabuklarından çeşitli metotlarla gıdalara katkılanabilecek antioksidan maddelerin üretimi de son yıllarda gıda üreticilerinin ilgisini çeken bir alan olmuştur.

Gıda olarak değerlendirilmelerinin yanı sıra meyve ve sebze atıkları biyodizel üretimi için de kullanılabilmekte olup, bu bağlamda söz konusu kabuklardan yüksek verim alındığına dair çalışmalar da mevcuttur.

Ayrıca meyve ve sebze kabukları ile son yıllarda inşaatlarda kullanılabilecek yapı malzemeleri ve kıyafetler üretilebileceği rapor edilmektedir. Tokyo Üniversitesi’nde görevli bilim insanları, uygun teknikler kullanarak, muz, kabak ve soğan gibi sebze ve meyve atıklarından en az çimento kadar güçlü yapı malzemesi oluşturdular. Circular systems isimli bir firma da lif içeriği yüksek meyve ve sebze kabuklarından lifli yapıları ayırarak kıyafet üretmeyi başardı.

Gıda atıkları: Yağ endüstrisi

Meyve ve sebze işlenmesinden sonra açığa çıkan atıklardan sonra en çok atık yağ işleme fabrikalarında ortaya çıkmaktadır. Özellikle zeytinyağı işlenmesinden sonra ağıca çıkan karasu ve pirina sektörün en büyük sorunlarından birisidir. Karasu ve pirinanın zengin antioksidan içeriğinden dolayı son yıllarda antioksidan gıda katkısı olarak değerlendirilmesi gündemdedir. Ayrıca yağ, organik asit ve renk maddesi üretimi için de kullanım imkanı bulunabilmektedir. Son yıllarda zeytinyağı işlenmesi atığı olan pirinadan sabun üretilmeye başlanmış ve oldukça başarılı sonuçlar alınmıştır. Ayrıca tüm bu kullanım olanaklarının yanı sıra karasu ve pirinadan biyoyakıt üretimi gerçekleştirilmekte, hayvan yemi olarak da değerlendirilme imkanı bulabilmektedir.

Gıda atıkları: Şeker endüstrisi

Atık değerlendirme sanayisi çalışanlarının ilgisini çeken bir diğer atık ise şeker pancarı işlenmesinden sonra açığa çıkan melastır. Koyu renkli melas kendisine özellikle hayvan yemi olarak kullanım olanağı bulabilmektedir. Açık renkli melas ise genellikle şekerleme sanayisinde girdi olarak değerlendirilebilmektedir. Ayrıca son yıllarda melasın alkollü içecek üretiminde ve bazı kimyasalların üretiminde kullanım olanakları da araştırılmaktadır.

Gıda atıkları: Tahıl endüstrisi

Hububat işleme sanayisi de oldukça fazla atığın açığa çıktığı bir sanayidir. Bu yan ürünlerden en önemlisi ve en çok kullanılanı irmik altı unudur. İrmik altı unu genellikle glüten içeriği düşük tahıl unlarının glüten içeriğini arttırmak amacıyla doğrudan eklenebilmektedir. Hububat işleme sanayisinin diğer atıkları kepek ve rüşeym olup, bu atıklar farklı hububat ürünlerine eklenebilmekte veya hayvan yemi olarak değerlendirilmektedir. Ayrıca nişasta içeriği yüksek hububat atıklarından etil alkol ve laktik asit üretimi gerçekleştirilebilmektedir. Ancak atık ürünü bu denli fazla olan bir gıda sanayisinin daha fazla Ar-Ge çalışmasına ihtiyacı olduğu da aşikardır.

Gıda atıkları: Süt endüstrisi

Diğer gıda işletmelerine nazaran atık ürünü daha az olan süt işleme endüstrisinin en büyük atığı peynir altı suyudur. Peynir altı suyu özellikle protein açısından zengin bir ürün. Toz haline getirildikten sonra farklı gıdalara katkılanarak kullanılabilmektedir. Son yıllarda Avrupa’da yapılan çalışmalarda farklı aromalar eklenerek peynir altı suyunun doğrudan içecek olarak tüketimi üzerine çalışılmıştır. Ülkemizde bu bağlamda henüz bir çalışma olmamakla birlikte, şirketimiz uzman ekibi konuyla ilgilenmeye ve bu denli zengin bir atığın farklı değerlendirilme olanakları bulmasına katkı sağlanmaya çalışılmaktadır.

Gıda atıkları: Balıkçılık endüstrisi

Son olarak önemli oranda atık açığa çıkmasına sebep olan deniz ürünleri işleme sanayisine göz atalım. Deniz ürünleri işleme sanayisinin en önemli atık çıktıları kabuklu deniz canlılarının kabukları, balık pulları ve balık kılçıklarıdır. Yapılan çalışmalarda kabuklu deniz canlılarının kabuklarının antibakteriyel özellik gösterdiği bildirilmiştir. Bu nedenle uygun işlemler sayesinde toz haline getirilen kabuklar antibakteriyel ajan olarak farklı gıdalara katkılanabilmektedir. Ayrıca yine bu kabuk ve kılçıkların uygun işleme yöntemlerinden sonra gıdalarda emülsifiye edici ajan ve asitlendirici ajan olarak kullanımı da son yıllarda çalışılmaya başlanmıştır.

Sonuç

Görüldüğü gibi gıda endüstrisi üretilen ürünler açısından ne kadar zenginse, açığa çıkan atıklar açısından da o denli zengin. Önemli olan bu atıkların değerlendirilmesi ve mümkün olabildiğince sıfır atık sloganı ile çalışılabilmesidir. Faaliyet gösterdiğiniz işletme alanı her ne olursa olsun, açığa çıkan atıklarınızı siz de değerlendirmek ve israfa dur demek istiyorsanız doğru yerdesiniz.

Uzman ekibimiz ve konu hakkında sürekli araştırma yapan akademisyenlerimizle siz gıda işletmecilerinin atık yönetimine yardımcı olabilmek için buradayız. Kendi şirketiniz bünyesinde hem üretim yapabilmek hem de atıklarınızı değerlendirmek istiyorsanız bizimle her daim iletişime geçebileceğinizi unutmayınız. Uzman ekibimiz sizlere destek olmaktan sonsuz mutluluk duyacaktır.