Birçok şirket TÜBİTAK ve KOSGEB desteklerinden yararlanmayı arzuluyor. Ancak her iki kuruluşta projenin değerlendirilmesi sırasında ar-ge niteliğine önem vermektedir. Bu nedenle arge nedir sorusunun tanımlanması önem arz etmektedir.
Hem basında çıkan haberler hem de kanaat önderlerinin açıklamaları argenin önemini ortaya koyuyor. Dolayısıyla herkes ucundan kıyısından arge yaptığını belirtiyor. Nitekim bloğumuzda KOBİ’ler Neden Ar-Ge Yapmalı? Sorusunu ele aldık.
Çeşitli kaynaklara atıflar yapmadan ve çok teknik konuşmadan bir noktaya dikkat çekmek istiyoruz. Argenin ne olduğunu bilen insanlar kendi yaptıklarına arge demekten çekinirken, ne olduğunu bilmeyenler ise yaptıkları her faaliyeti arge olarak tanıtmaktadır. Dolayısıyla konunun doğru şekilde ele alınması hem devlet desteklerinden yararlanmak hem de kurumun gelişmesi için önem arz ediyor.
Yazı içeriği
Arge nedir?
Arge terimi kısaca araştırma ve geliştirme sözcüklerinin kısaltılması olarak tanımlanabilir. Ülkemizdeki mevzuat ve bu mevzuatı işleten kuruluşların atıf yaptığı dökümnalar arge tanımını farklı şekilde yapabilmektedir. Nitekim 5746 sayılı “Araştırma Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun”da arge tanımını aşağıdaki şekilde yapılmıştır.
“Araştırma ve geliştirme, kültür, insan ve toplumun bilgisinden oluşan bilgi dağarcığının artırılması ve bunun yeni süreç, sistem ve uygulamalar tasarlamak üzere kullanılması için sistematik bir temelde yürütülen yaratıcı çalışmaları, çevre uyumlu ürün tasarımı veya yazılım faaliyetleri ile alanında bilimsel ve teknolojik gelişme sağlayan, bilimsel ve teknolojik bir belirsizliğe odaklanan, çıktıları özgün, deneysel, bilimsel ve teknik içerik taşıyan faaliyetler”
4691 nolu Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu’nda ise daha kısa olarak “Araştırma ve geliştirme, kültür, insan ve toplumun bilgisinden oluşan bilgi dağarcığının artırılması ve bunun yazılım dahil yeni süreç, sistem ve uygulamalar tasarlamak üzere kullanılması için sistematik bir temelde yürütülen yaratıcı çalışmaları” şeklinde tanımlanmıştır.
TÜBİTAK tarafından arge süreçleri Oslo ve Frascati kılavuzlarına göre yürütülmektedir. Dolayısıyla bu kaynaklardaki arge tanımları kullanılmaktadır. Frascati Kılavuzunda arge “insan, kültür ve toplumun bilgisinden oluşan bilgi dağarcığının artırılması ve bu dağarcığın yeni uygulamalar tasarlamak üzere kullanılması için sistematik temelde yürütülen yaratıcı çalışmalardır.” şeklinde tanımlanmıştır.
Arge ne için yapılır?
Arge yapılmasının temel amacı ürün ya da hizmetin geliştirilmesidir. Bu şekilde pazardaki alternatiflere karşı rekabet üstünlüğü kazanmak ve karlılığın arttırılması amaçlanmaktadır. Dolayısıyla arge faaliyetleri şirketleri rakiplerin önüne geçiren en önemli araçlardan birisidir.
Arge faaliyetleri belirli takvime uygun şekilde işlemekte ve her aşamada belirli ara çıktılara ulaşılması hedeflenmektedir. Bu süreç belirli düzeyde riskler içermekte ve her zaman başarıya ulaşamamaktadır. Ancak istenen başarıya ulaşılması halinde, çıktıların koruma altına alınması şirkete önemli kazançlar sağlamaktadır. Dolayısıyla arge süreci genellikle uzun dönemde meyvelerini vermektedir.
Şirketlerin kurumsal kimlik kazanması sürecinde argenin önemli rolü bulunmaktadır. Nitekim ister geleneksel isterse yenilikçi bir şirketin arge olmadan varlığını sürdürmesi mümkün değildir. Arge yeni teknoloji ve gelişmelere uyum sağlamayı gerektirdiğinden şirketin değişen piyasaya ayak uydurmasını kolaylaştırmaktadır. Bu noktada en fazla arge harcaması yapan şirketleri incelemek önemli ipuçları sağlayacaktır.
- Amazon: 22.6 milyar dolar
- Alphabet, Inc (Google çatı şirketi): 16.2 milyar dolar
- Volkswagen: 15.8 milyar dolar
- Samsung: 15.3 milyar dolar
- Intel: 13.1 milyar dolar
- Microsoft: 12.3 milyar dolar
- Apple: 11.6 milyar dolar
- Roche: 10.8 milyar dolar
- Johnson & Johnson: 10.6 milyar dolar
- Merck: 10.2 milyar dolar
Arge faaliyetleri nelerdir?
Araştırma geliştirme faaliyetleri farklı kılavuz ve mevzuat dokümanlarında 3 ana başlığa ayrılmaktadır.
1. Temel araştırma
Temel olarak üniversite ve araştırma merkezlerinde yürütülen arge faaliyetleridir. Bu çalışmalar, özel bir uygulaması bulunmayan, öncelikli olarak bilimsel ve gözlemlenebilir gerçeklerin temellerinin belirlenmesine yöneliktir.
Bu çalışmalar genellikle yaşadığımız dünyayı daha iyi anlamak için yürütülmektedir. Bu kapsamda yapılan çalışmalara görelilik teorisi, sicim teorisi gibi çalışmalar örnek olarak verilebilir.
2. Uygulamalı araştırma
Pratik bir amaca ya da hedefe yönelik yeni bilgi elde etmek amacıyla yürütülen çalışmalardır. Bu araştırmalar günlük hayatta karşılaşılan sorunları çözmek amacıyla gerçekleştirilmektedir. Örneğin bir prosesin iyileştirilmesi ya da bir gıdanın raf ömrünün uzatılması amacıyla yürütülen çalışmalar örnek olarak verilebilir.
3. Deneysel geliştirme
Araştırma ve tecrübelerden elde edilen bilgilerin kullanılarak yeni ürünler ya da prosesler geliştirmeye yönelik faaliyetlerdir. Ayrıca mevcutta kullanılan sistemleri önemli ölçüde geliştirmeye yönelik sistemli çalışmaları da içermektedir.
Arge nasıl yapılır?
Arge faaliyetleri çok aşamalı bir süreçtir. Fikrin oluşturulmasından çıktının koruma altına alınmasına kadarki sürecin tamamını içermektedir.
1. Fikir oluşturma
Arge sürecinin ilk aşaması bir fikir ile başlamaktadır. Üniversitelerde fikir literatür taraması ve laboratuvar bulgularına bağlı olarak oluşturulmaktadır. Ancak şirketlerde genellikle bir ihtiyaca dayalı olarak fikir oluşturulması yaygındır.
Bu aşama örneğin bir makinenin veriminin düşük olması ya da bir ürünün istenen özelliklerinin (raf ömrü, duyusal özellik vb) düşük olmasından kaynaklanabilir. Diğer önemli bir yöntem ise hedef kitle ya da müşteri görüşlerinin toplanması ve değerlendirilmesidir. Ayrıca sektördeki gelişmeleri yakından takip etmekte fikir oluşturma sürecini kolaylaştırmaktadır.
Bir şirkette eş zamanlı çok sayıda fikir oluşturulabilimektedir. Dolayısıyla şirketlerin fikirleri değerlendirmesi ve önceliklendirilmesi önem arz etmektedir. Bu aşamada fikirler üzerinde beyin fırsatı yapılması, SWOT (Güçlü yönler, zayıf yönler, fırsatlar ve tehditler) analizi, pazar araştırması, yatırım geri dönüşü gibi kriterlerin değerlendirilmesi önerilmektedir.
2. Literatür tarama
Fikirlerin oluşturulmasını takiben bilimsel literatürde yapılan faaliyetlerin derlenmesi, daha sonra bir sorun yaşamamak için patent araştırması en önemli aşamalardır. Bu aşama devlet desteklerinden yararlanmak için de elzemdir. Ayrıca istenen hedefe ulaşmayı sağlayacak yöntemlerin belirlenmesi, başarı ölçütlerinin belirlenmesi ve hedefe ulaşılamaması halinde alternatif yöntemlerin kurgulanması için önemlidir.
3. İş planının oluşturulması
Arge süreci iyi kurgulanmış ve takvime bağlanmış bir süreçtir. Dolayısıyla yapılacak işler, kimler tarafından yapılacağı, yöntemler, ulaşılacak ara çıktılar ve gerekiyorsa B planları sürece başlamadan kurgulanmalıdır. Dolayısıyla sürecin iyi planlanması başarıya ulaşmayı kolaylaştırmaktadır.
4. Arge sürecinin gerçekleştirilmesi
Süreçte gerçekleştirilecek faaliyetler, üretimler ve testlerin gerçekleştirilmesi ve iş planına uyumu sürekli olarak takip edilmelidir. Gerekli olması halinde B planlarına geçilmeli ya da alternatif planlar geliştirilmelidir. Bu süreçte düzenli raporlama sürecin takibini kolaylaştırmaktadır.
5. Koruma ve ticarileştirme
Arge sürecinin başarıya ulaşması halinde patent, faydalı model ya da tasarım tescili yapılarak rekabet üstünlüğü sağlanmalıdır. Gerekli koruma başvuruları yapıldıktan sonra ticarileştirme süreci başlatılmalıdır.
Arge projeleri için başvurulabilecek programlar nelerdir?
Devletimiz tarafından şirketlerin arge yapmasını teşvik etmeyi ve arge masraflarını azaltmayı amaçlayan çeşitli destekler kurgulanmıştır. Şirketimizin faaliyet alanı olan gıda endüstrisinde bu destekler genellikle TÜBİTAK, KOSGEB ve TAGEM tarafından verilmektedir. Aşağıda bu kurumlar tarafından verilen bazı destekler hakkında özet bilgi verilmiştir.
TÜBİTAK 1501 Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı – TÜBİTAK’ın KOBİ ölçeğindeki kuruluşların arge projelerini desteklediği ana programdır. Proje bütçe sınırı bulunmamaktadır. Proje süreleri en fazla 36 ay olabilir. Destek oranı %75 olup, desteklenen giderler Ar-Ge Kapsamında olmak üzere personel, seyahat, malzeme, yazılım, makine teçhizat, danışmanlık/ hizmet alımı ve test giderleridir. Bu program hakkında daha detaylı bilgiye buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.
TÜBİTAK 1507 KOBİ Ar-Ge Başlangıç Destek Program – TÜBİTAK’ın KOBİ ölçeğindeki kuruluşların daha küçük ölçekli arge projelerini desteklediği programdır. Proje bütçe sınırı 600 bin TL’dir. Proje süreleri en fazla 18ay olabilir. Destek oranı %75 olup, desteklenen giderler Ar-Ge Kapsamında olmak üzere personel, seyahat, malzeme, yazılım, makine teçhizat, danışmanlık/ hizmet alımı ve test giderleridir. Bu program hakkında daha detaylı bilgiye buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.
TÜBİTAK 1505 Üniversite Sanayi İşbirliği Destek Program – TÜBİTAK’ın KOBİ ya da sanayi ölçeğindeki kuruluşların arge ihtiyaçlarını üniversiteler ile karşılamasını sağlayan programıdır. Proje bütçe sınırı bulunmamakla birlikte, TÜBİTAK tarafından alınabilecek maksimum destek 750 bin TL’dir. Proje süreleri en fazla 24 ay olabilir. Destek oranı KOBİ ölçeğinde kuruluşlar için %75, sanayi ölçeğinde kuruluşlar için ise %60’tır. Desteklenen giderler Ar-Ge Kapsamında olmak üzere personel, bursiyer, seyahat, malzeme, yazılım, makine teçhizat, danışmanlık/ hizmet alımı ve test giderleridir.
1707 Siparişe Dayalı Ar-Ge Projeleri için KOBİ Destekleme Çağrısı – Arge yapma yeteneği düşük şirketlerin hızlı ticarileşebilir ürünler için arge faaliyetlerini arge yeteneği yüksek şirketlere yaptırmasını sağlamak amaçlı çağrılı bir programdır. Proje bütçe sınırı 2,5 milyon tldir. Proje süreleri en fazla 36 ay olup, bunun 24 ayı arge çalışmaları içindir. Proje bütçesinin %40’ı TÜBİTAK tarafından karşılanmakta olup, %40’ı müşteri kuruluş, %20’si ise tedarikçi kuruluş tarafından karşılanmalıdır. Desteklenen giderler Ar-Ge Kapsamında olmak üzere personel, bursiyer, seyahat, malzeme, yazılım, makine teçhizat, danışmanlık/ hizmet alımı ve test giderleridir. Bu program hakkında daha detaylı bilgiye buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.
KOSGEB Arge Ürge ve İnovasyon Destek Programı – Başvuruya sürekli açık program aracılığı ile arge süreçlerinizin maliyetlerini azaltabilirsiniz. Programın destek üst sınırı 750 bin TL olup, destek oranı %75’in üzerindedir. Proje süresi 8 ile 24 ay arasındadır. Desteklenen giderler makine ve teçhizat alımları, personel giderleri, hammadde ve sarf alımları, test analiz giderleri, sınai mülkiyet hakları giderleri ve diğer giderlerdir. Bu program hakkında daha detaylı bilgiye buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.
TAGEM AR-GE Destek Programı – Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından belirlenen öncelikli alanlarda yürütülen projelerdir. Öncelikli alanlar her çağrı döneminde değişmektedir. Özel sektör için bütçe üst limiti 3 milyon TL, destek oranı %70’dir. Proje süresi en fazla 36 aydır. Desteklenen giderler makine, teçhizat ve yazılım alımları, tarımsal alet kiralama ücretleri, sarf malzeme alımları, hizmet alımı giderleri, bakım onarım ücretleri ve tescil, patent ve sertifikasyon ücretleridir.
Arge örnekleri
Arge örnekleri konusunda birçok örneği aşağıdaki yazılarımızda bulabilirsiniz
Sonuç
Bu yazımızda arge nedir?, arge ne için yapılır? ve arge nasıl yapılır sorularını detaylı şekilde ele aldık.
Görüldüğü üzere ar-ge niteliği olan fikirler TÜBİTAK, KOSGEB ve TAGEM gibi kuruluşlardan destek alabilmektedir. Destek alma sürecinde önemli olan ar-ge sistematiğini iyi kurgulamak, uygun ve geçerli yöntemleri seçmek ve proje fikrini uzman hakemler karşısında savunmaktır. NFDS Arge olarak sizin de bu desteklerinden yararlanabilmeniz için önemli destekler sunuyoruz.
Devlet destekleri danışmanlık sürecimiz aşağıdaki faaliyetleri kapsamaktadır.
- Ar-Ge proje fikrinizi uzman kadromuzla olgunlaştırırız.
- Makale, patent, yayın gibi literatür araştırması yaparak projenizin özgün yönleri, yol haritasını ve Ar-Ge sistematiğini kurgularız.
- İlgili programın kurallarına uygun şekilde projenizi hazırlarız.
- Hakem ziyareti öncesi proje sunumu ön hazırlık tamamlar ve provalarını gerçekleştiririz.
- Proje, kabulünden sonra gerekli ara dönem teknik raporlarını hazırlarız.
- Projenin sağlıklı yürütülebilmesi için proje süresince teknik ve bilimsel danışmanlığı sağlarız.
- Projenin gerektirdiği analizlerin bir kısmını şirketimizde gerçekleştiririz.
- Proje başarıyla kapatılana kadar danışmanlık hizmetimizi sürdürürüz.
- Yeni proje çağrılarında sizi bilgilendirir ve yeni projelerinizi kurgularız.
Siz de hemen bizimle iletişime geçerek devlet desteklerinden programlarından yararlanabilirsiniz.
