TÜBİTAK ve KOSGEB Ar-ge Projeleri Farklılıkları: 7 Önemli Fark

Ülkemizde faaliyet gösteren şirketlerin Ar-Ge projelerine en fazla TÜBİTAK ve KOSGEB’ten destek sağlanmaktadır. Her iki kurumunda farklı amaçlara hizmet eden proje programları bulunmaktadır.

Bu yazımızda TÜBİTAK ve KOSGEB ar-ge projeleri farklılıkları şirket ölçeği, içerik, bütçe, süre, değerlendirme süreçleri ve ödemeler gibi parametreler açısından ele alınmıştır.

Eğer vaktiniz azsa yazının sonundaki özet tabloyu inceleyebilirsiniz.

TÜBİTAK ve KOSGEB ar-ge projeleri farklılıkları 1: Şirket ölçeği

KOSGEB’in ana ar-ge proje desteği olan Ar-ge Ür-ge ve İnovasyon Destek Programı’ndan yalnızca KOBİ ölçeğindeki şirketler yararlanabilmektedir.

TÜBİTAK 1501 ve TÜBİTAK 1507 programlarına da benzer şekilde yalnızca KOBİ’ler başvurabilmektedir. Ancak TÜBİTAK tarafından belirli dönemlerde çağrılı şekilde açılan TÜBİTAK 1511 – TÜBİTAK Öncelikli Alanlar Araştırma Teknoloji Geliştirme ve Yenilik Projeleri Destekleme Programı (şu an ki yaygın kullanımı ile Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı)’ndan büyük ölçekli kuruluşlar da yararlanabilmektedir. Ayrıca büyük ölçekli kuruluşlar yıl boyunca başvuruya açık 1505 – Üniversite-Sanayi İşbirliği Destek Programı’na da Üniversite Öğretim Üyeleri ile birlikte başvuru yapabilmektedir.

TÜBİTAK ve KOSGEB ar-ge projeleri farklılıkları 2: Ar-ge tanımı ve proje bölümleri

Her iki kuruluş tarafından Ar-Ge tanımı Ekonomik Kalkınma ve İş birliği Örgütü (OECD) tarafından yayımlanmış Oslo ve Frascati Kılavuzlarına göre yapılmaktadır. Özetle, Frascati Kılavuzu, ar-ge sürecinde istatistiksel verilerin toplanmasına yönelik metodolojileri belirlemektedir. Oslo Kılavuzu ise sadece endüstriyel araştırma ve geliştirme verilerinin toplanması ve kullanımına ilişkin rehber niteliği taşımaktadır.

Her iki kurumda sunulan ar-ge projelerini

• Yenilikçi yönü ve ar-ge içeriği (TÜBİTAK tarafından 4 başlıkta, KOSGEB tarafından 11 alt başlıkta incelenmektedir)
• Şirketin bilimsel ve teknik altyapısı
• Ticarileşme potansiyeli (TÜBİTAK tarafından 2 başlıkta, KOSGEB tarafından 6 alt başlıkta incelenmektedir) açısından değerlendirmektedir.

Genel olarak incelendiğinde TÜBİTAK projeleri için hazırlanan başvuru dosyası, istenen bilgiler ve bütçe kalemleri açısından Proje Yönetim Standardı (PMI)’nı önemli ölçüde karşılamaktadır. KOSGEB başvuru dosyası ise KOBİ ölçeğindeki işletmelerin proje yönetim kapasitelerine uygun olarak hazırlanmış olup, nispeten daha kolay bir formata sahiptir.

TÜBİTAK ve KOSGEB ar-ge projeleri farklılıkları 3: Bütçe ve destek oranı

TÜBİTAK Ar-Ge Projeleri Bütçe Kalemleri

TÜBİTAK projelerinde aşağıdaki kalemlerde destek sağlanmaktadır.

• Personel,
• Seyahat,
• Alet, teçhizat, yazılım ve yayın alımları,
• Malzeme ve sarf alımları,
• Yurt içi ve yurt dışı danışmanlık hizmeti ve diğer hizmet alımları,
• Ar-Ge kurum ve kuruluşlarına yaptırılan Ar-Ge hizmet giderleri.

Bu destekler için herhangi bir bütçe sınırlaması bulunmamakta olup, proje genel bütçesi sınırlaması içinde kalemler ağırlıkları farklılık gerçekleştirilebilmektedir. Proje konusuna göre bütçenin ana payı personel ya da demirbaş alımında olabilir.

TÜBİTAK bu destek kalemlerine %75 oranında geri ödemesiz destek vermektedir. Ayrıca yerli malı belgesine sahip alet, teçhizat alımlarında %15 ek destek verilmektedir. Ancak proje için satın alınan ancak daha sonra seri üretimde kullanılabilecek demirbaş alımlarında oransal destek (%40 veya altı) uygulaması yapılmaktadır.

TÜBİTAK projeleri kapsamında istihdam edilen personele ödenecek destek tutarları eğitim düzeyine göre değişmektedir. Proje personeli doktora mezunu ise brüt asgari ücretin 12 katı, Lisans mezunu ise 6 (48 aydan daha kısa süre önce mezun olmuş ise) – 10 katı (mezuniyet üzerinden 48 aydan uzun süre geçmiş ise, ön lisans mezunu ise 4 katı, lise ve altı eğitim düzeyine sahip ise 3 katı ödeme yapılabilir. Personel ödemesi aylık mesaisinin proje için harcanan bölümüne oranla ödenmektedir.

KOSGEB Ar-Ge Projeleri Bütçe Kalemleri

KOSGEB Ar-ge, Ür-ge ve İnovasyon Destek Programı kapsamında desteklenen ar-ge projeleri kapsamında desteklenen bütçe kalemleri, destek üst limiti ve destek oranı aşağıda sunulmuştur.

Görüldüğü üzere bütçe kalemleri arasında limitle bulunmakta olup, bazı projelerde bu durum ihtiyaçları karşılayamayabilir.

KOSGEB tarafından verilen desteğin bir kısmı TÜBİTAK projelerinde olduğu gibi geri ödemesiz iken, “Makine-Teçhizat, Donanım, Hammadde, Yazılım ve Hizmet Alımı Giderleri Desteği”nin önemli bir kısmı geri ödemeli niteliktedir. Bu kapsamda yapılan harcamaların destek alınan kısmı faizsiz şekilde projenin tamamlanmasında 6 ay sonra başlanmakta ve 2 yıl içinde 8 eşit taksit halinde ödenmektedir.

KOSGEB projelerinde de yerli malı belgesine sahip demirbaş alımlarında %15 ek destek verilmektedir.

KOSGEB projeleri kapsamında istihdam edilen personele ödenecek destek tutarları da eğitim düzeyine göre değişmektedir. Proje personeli için AGİ dahil net asgari ücretin üniversitelerin lisans programından bir yıl içinde mezun olabilecek durumdaki öğrenci ve ön lisans mezunu personel için 1,25, lisans için 1,5, yüksek lisans için 1,75, doktora için 2 katı ödeme yapılabilir. Lise ve altı eğitim düzeyine sahip personel için ödeme yapılmaz.

TÜBİTAK ve KOSGEB ar-ge projeleri farklılıkları 4: Proje süresi

TÜBİTAK projeleri programa bağlı olarak değişmektedir. TÜBİTAK 1507 programında desteklenen proje süresi sınırı 18 ay iken, TÜBİTAK 1501 programı kapsamındaki projeler 36 ay olabilmektedir.

KOSGEB Ar-ge ve İnovasyon projeleri ise 8 ile 20 aylık süre ile desteklenmektedir.

TÜBİTAK ve KOSGEB ar-ge projeleri farklılıkları 5: Değerlendirme süreci

TÜBİTAK projeleri 3 aşamalı sistem ile değerlendirmektedir.

1. İlk aşama değerlendirmesi TEYDEB uzmanı tarafından gerçekleştirilmektedir. Bu aşamada projenin mevzuatlara ve başvuru şartlarına uygunluğu kontrol edilmektedir. Bu aşamada proje dosyasında revizyon istenebilir ya da kritik tespitle doğrudan reddedilebilir.
2. İkinci aşamada, ön değerlendirme sürecini geçen projelere bütçe büyüklüğü ve proje içeriğine bağlı olarak belirli sayıda konu ile ilgili akademisyen ve özel sektör temsilcisi (Ar-ge merkezi olan) hakem olarak atanır. TÜBİTAK projelerinde hakem değerlendirmesi ziyaretli yapılmaktadır. Dolayısıyla proje hakem ataması yapılmakta ve proje sahibi kuruluşa 24 saatlik hakeme itiraz süresi verilmektedir. İtiraz edilmesi proje dosyaları hakeme açılmakta ve 20-30 gün içerisinde hakem ile proje sahibi kuruluşun yüz-yüze ziyaretli ya da online toplantı yapması gerekmektedir. Her bir hakem ile ayrı zamanlarda görüşmeler yapılması gerekmektedir. Bu nedenle hakemlerin birbirini etkileme ihtimali azalmaktadır. Hakem görüşmelerinde hakem proje ile ilgili aklına takılan soruları sormakta ya da proje sahibi kuruluşa öneriler verebilmektedir. Ziyaretler sonrasında hakemler TEYDEB değerlendirme kriterlerine göre rapor hazırlamakta ve bu raporlar TEYDEB uzmanı tarafından derlenerek üçüncü aşama olan komiteye hazırlanmaktadır.
3. Son aşamada belirli aralıklarla toplanan komite tarafından proje için nihai karar belirlenir ve PRODİS sistemi tarafından kuruluşa ilan edilir.

KOSGEB projeleri değerlendirme süreci ise kurul toplantısı şeklinde gerçekleştirilir.

1. Bu amaçla kuruma sunulan proje KOSGEB uzmanı tarafından ön değerlendirmeye tabi tutulur ve tespit edilen eksikliklerin giderilmesi için şirkete geri döndürülebilir.
2. Ön değerlendirmeyi geçen projeler KOSGEB tarafından belirlenen tarihte kurul toplantısına girer. Bu kurul toplantısında genel olarak 3 akademisyen ve 2 KOSGEB müdürü bulunur. Akademisyenler kurula giren projelerin niteliğine göre konu ile doğrudan uzmanlığa sahip olabilir ya da olmayabilir. Kurul toplantısında öncelikle proje sahibi kurum yetkisi proje ile ilgili sunum yapar. Sunum sonunda kurul üyelerinin konu ile ilgili sorularını cevaplar ve toplantıdan ayrılır. Kurul üyeleri kendi aralarında değerlendirme yaparak nihai kararı belirler. Bu aşamada kurul üyelerinin birbirini etkileme ihtimali bulunmaktadır.
3. Proje ile ilgili nihai karar proje başvuru sahibine KBS sistemi üzerinde bildirilir.

TÜBİTAK ve KOSGEB ar-ge projeleri farklılıkları 6: Proje başlangıç tarihi

TÜBİTAK projelerinde proje başlangıç tarihi kuruluş tarafından belirlenmektedir. Bu kapsamda proje başlangıç tarihi projenin başvuru yapıldığı ayın ilk günü olabildiği gibi, ileri tarihli de olabilmektedir. Bu nedenle TÜBİTAK projelerinde başvuru ayı itibariyle yapılan giderlere ilişkin ödeme alınabilir.

KOSGEB, proje başlangıç tarihini proje kabul ilanının ilk günü olarak belirler. Bu nedenle giderler, proje sonucu belli olmadan başlayamaz.

TÜBİTAK ve KOSGEB ar-ge projeleri farklılıkları 7: İzleme ve Geri Ödeme Süreçleri

TÜBİTAK projelerinde izleme 6 aylık süreçler halinde, KOSGEB projelerinde ise 4 aylık süreçler halinde gerçekleştirilir.

TÜBİTAK projelerinde Ocak ile haziran arasındaki aylara ilişkin giderler 1. dönem, temmuz ile aralık arasındaki aylara ilişkin giderler ise 2.  dönem mali raporları içerisinde beyan edilmektedir. Aynı dönemler için bir de teknik rapor hazırlanarak projenin hedefler ve iş planına uygunluğu raporlanmaktadır. Bu raporlar birinci dönem için 30 eylül, ikinci dönem için ise 31 marta kadar TÜBİTAK’a iletilmelidir. Bu raporlar önce TEYDEB uzmanı daha sonra ise izleyici akademisyen tarafından ziyaretli olarak değerlendirilir. İzleyici raporu, mali rapor kontrolleri ve uygunluk tespiti yapılarak geri ödemeler gerçekleştirilir.

Son yapılan düzenlemeler ile KOSGEB tarafından da benzer bir izleme ve geri ödeme süreci gerçekleştirilmektedir. Proje başlangıç tarihinden itibaren 4 ay sonra ilk izleme, proje denetçisi tarafından gerçekleştirilir. Uygun bulunan harcamalara ilişkin geri ödemeler firma hesabına yapılır.

Sonuç

TÜBİTAK ve KOSGEB proje değerlendirme ve izleme aşamalarında aynı kılavuzları kullanmasına rağmen uygulamada önemli farklılıklara bulunmaktadır. Bu durum ar-ge projesi yürütmek isteyen şirketlerin bu kriterleri göz önünde bulundurmasını ve iyi değerlendirmesini gerektirmektedir. Eğer hangi programın sizin için uygun olduğuna karar veremediyseniz, bizden destek alabilirsiniz.

TÜBİTAK’a başvuru yapmaya karar verdiyseniz TÜBİTAK 1501 ve TÜBİTAK 1507 Karşılaştırması başlıklı yazımızı da incelemenizi öneririz.