Gelişen ve değişen günümüz dünyasında rekabet ortamında fark yaratanlar ancak teknolojiyi yakalayanlar ve yeni teknolojiler geliştirebilenlerdir. Şirketler teknolojiyi yönetebildikleri ve ayak uydurabildikleri sürece ayakta kalabileceklerdir. İşte rekabet ortamında fark yaratabilmek ve en önemlisi ayakta kalabilmek için teknolojiyi yönetmek adına akılcı, sürdürülebilir ve sağlam politikalara ihtiyaç vardır. Bu durumda piyasada isim yapabilmek ve sağlam adımlarla ilerleyebilmek isteyen işletmelerin kullandıkları teknolojileri iyi analiz etmeleri, güncelleştirebilmeleri ve takibini iyi yapabilmeleri gerekmektedir. Bu bağlamda son yıllarda önem kazanan teknoloji hazırlık seviyesi nedir ve nasıl belirlenir konusunu ele alacağız.
THS herhangi bir teknolojinin olgunluğunun değerlendirilmesini sağlayan ve farklı teknolojiler arasında olgunluğunun ve ayakta kalabilirliğinin tutarlı bir şekilde karşılaştırılmasına imkan veren sistematik bir ölçüm sistemidir. İlk kullanımı 1980’li yıllarda NASA uzay teknolojisinin riskini ve hazırlığını değerlendirmek amacıyla kullanılmıştır. Günümüzde de ülkelerin büyük savunma tedarik projelerinde dahi başarı ile kullanılmaktadır. Ancak THS’nin başarılı olabilmesi için uzmanlarca yapılması ve tüm aşamaların titizlikle değerlendirilmesi gerekmektedir.
THS’nin başarılı olabilmesi için tüm seviyelerde başarı kazanılarak diğer seviyeye geçilmesi gerekmektedir. Bu seviyeleri üç ana grupta toplayabiliriz
- Akademi evresi (Bilgi geliştirme)
- İşbirliği evresi (Teknoloji geliştirme evresi)
- Sanayi evresi (İş geliştirme evresi)
Yazı içeriği
Teknoloji Hazırlık Seviyesi 1-4: Akademi evresi
Bu evre teknolojinin önerildiği ve laboratucar ortamında desteklendiği evredir. Bu evrede gerçekleştirilen çalışmalar akademisyenler ve bilim insanları tarafından gerçekleştirilmektedir. Ancak özel şirketlerin ar-ge merkezlerinde de bu seviyede çalışmalar yapılabilir. Bu aşamaya yönelik destekler TÜBİTAK 1001 ve TÜBİTAK 1002 gibi programlar vasıtasıyla verilmektedir.
1. Seviye: “Temel ilkeler gözlendi ve raporlandı”
Bu seviye THS’nin ilk seviyesi olup, üzerinde çalışılan teknolojinin temel hatlarıyla sadece kağıt üzerinde yer aldığı seviyedir. Henüz uygulamaya geçirilen bir şey yoktur.
2. Seviye: “Teknoloji konsepti veya uygulaması formüle edildi”
Teknolojiyi destekleyen teoriler ve bilimsel prensipler ortaya konularak, karakteristik özellikleri tanımlanır. Karakteristik özelliklere uygun analiz veya simülasyonlar için analitik araçlar geliştirilir. Bu aşamada da elle tutulur herhangi bir kanıt veya detaylı analiz yoktur.
3. Seviye: “Analitik ve tecrübeye dayalı olarak, kritik işlev ve/veya özellik kanıtlandı”
Bir önceki aşamada oluşturulan konseptin doğrulandığı aşamadır. Teknolojisinin olgunlaşması yani THS tam anlamıyla bu aşamada başlamıştır. Aktif bir şekilde ar-ge çalışmaları, analitik ve laboratuvar çalışmaları bu aşamada yer alır. Bu seviyenin başarılı kılınabilmesi için 2. seviyede ortaya atılan tüm fikir ve düşüncelerin analitik ve deneysel olarak kanıtlanması bu aşamanın başarısı sayılır ve diğer aşamaya ancak o zaman geçilebilir. Bir anlamda THS’nin en önemli aşaması olarak kabul edilir.
4. Seviye: “Laboratuvar ortamında tezgah üstü bileşen ve alt bileşen doğrulaması yapıldı”
Teknolojiye hizmet edecek prototipin tüm aksanlarının sisteme entegre edildiği, test edildiği ve doğrulamasının yapıldığı seviyedir. Teknolojiyi destekleyecek alt bileşenler ve temel teknolojiler prototip üzerine entegre edilir. Entegrasyondan sonra prototip tam ölçekli problem ve veri setleri ile test edilir.
Teknoloji Hazırlık Seviyesi 4-6: İşbirliği evresi
Teknolojinin laboratuvar ölçeğinde doğrulandığı ve olgunlaşması için daha büyük ölçekte (örneğin pilot ölçek) test edildiği evredir. Bu aşamalar genellikle akademi ile sanayinin birlikte çalışması gerektirir. Bu aşamda gerçekleştirilen çalışmalar TÜBİTAK 1501, 1505 ve 1507 programları ile desteklenmektedir. Ayrıca KOSGEB Ar-ge, Ür-ge ve İnovasyon Destek Programından da yararlanılabilir.
5. Seviye: “Bileşenin ve/veya tezgah üstü tasarımın, uygun çevresel ortamda doğrulaması yapıldı”
Bu seviyede tezgah üstü bir tasarım yapılır ve bu tasarım gerçek sistemin son tasarımına oldukça yakın bir düzeydedir. Tezgah üstü tasarımın çevresel ortamda yani teknolojisinin son halinin çalışacağı ortamı temsil eden bir ortamda doğrulaması yapılır.
6. Seviye: “Sistem/alt sistem modeli ya da prototipi uygun çevresel ortamda gösterildi”
Bu aşamada tam ölçekli prototipte karşılaşılabilecek olası problemlerin uygun çevresel ortamda temsili modele veya prototipe uygulaması sağlanır. Sistemin problemlere tepkisi ölçülür ve çevresel ortama uyum izlenir.
Teknoloji Hazırlık Seviyesi 7-9: Sanayi evresi
Teknolojinin sanayiye adapte edildiği ve büyük ölçekte kullanımınının test edilerek son kullanıcıya sunulduğu evredir. Bu aşamalara ulaşan teknolojiler için Avrupa Birliği tarafından finanse edilen milyon euroları aşan European Innovation Council (EIC) hızlandırıcı desteklerinden yaralanılabilmektedir.
7. Seviye: “Prototip harekat ortamında gösterildi”
Bu aşama teknolojinin kullanılacağı son ortamda prototipin gösterime çıktığı aşamadır. Prototip gerçek ölçekte veya gerçek ölçeğe çok yakın bir boyutta tüm fonksiyonları denenmiş, entegre edilmiş ve deneme gösterimi ve testler için uygun vaziyette bulunur. Bu aşama mühendislik açısından oldukça önemlidir. Çünkü prototipin harekat ortamında başarılı olması önemli bir aşama ve hedeftir.
8. Seviye: “Sistem tamamlandı ve performans değerlendirmesi test ve gösterimle yapıldı”
Sistem geliştirmenin son seviyesidir. Teknoloji üzerinde operasyonel yazılım ve donanımların tamamı entegre edilmiştir. teknolojinin kullanım dökümanı, eğitim dökümanı ve bakım dökümanlarının tamamı tamamlanmıştır. Fonksiyonel testlerin tamamı simüle edilmiş ve harekat ortamında farklı pek çok senaryo test edilmiş, B planları uygulanmıştır.
9. Seviye: “Sistem performansı gerçek bir görevde başarıyla gerçekleşti”
THS’nin son aşamasıdır. Bu aşamada tüm donanım ve yazılımın entegrasyonu tamamlanır ve gerçek sistem gerçek ortamda çalıştırılmaya başlanır. Operasyon başarı ile tamamlanmıştır.
THS seviyesinin TÜBİTAK TEYDEB başvurularında önemi
Son yapılan düzenlemeler ile çağrılı şekilde yayınlanan TÜBİTAK 1501 ve TÜBİTAK 1507 programlarında THS seviyesi iki açıdan önem arz etmektedir.
İlk olarak proje ön bilgileri kısmında proje başlangıcındaki Teknoloji Hazırlık Seviyesi ve proje sonunda ulaşılması hedeflenen Teknoloji Hazırlık Seviyesi sorgulanmaktadır. Bu aşamaya ilişkin bir örnek aşağıda sunulmuştur.
İkinci husus ile öncelikli alanlar için verilen ek puanlar belirli Teknoloji Hazırlık Seviyesine sahip projeler için verilmektedir. Aşağıda öncelikli alan başlıklarından biri verilmiştir. Mevcut öncelikli alan dosyasına ulaşmak için buraya tıklayabilirsiniz. Örnekte görüldüğü üzere Bu projelerin belirli teknoloji hazırlık seviyesinde olması istenmektedir. Bu seviyelere uygun olmayan başvurular için ek puan verilmemektedir.
TÜBİTAK herhangi bir teknolojinin THS’sisni hesaplamayı kolaylaştırmak için bir soru seti hazırlamıştır. Bu soru setine https://www.yatirimadestek.gov.tr/pdf/assets/upload/dosyalar/tubitak-ths-soru-setleri.xlsx adresinden ulaşabilirsiniz.
Sonuç
Dünya çapında geliştirilen yeni teknolojilere ayak uydurmanın ilk aşaması olan Teknoloji Hazırlık Seviyesi seviyesinin belirlenmesidir. Bu bağlamda profesyonel yardım almak şirket yararına olacaktır. Teknoloji Hazırlık Seviyesi değerlendirmesinin doğru yapılabilmesi ve tüm aşamaların titizlikle değerlendirilebilmesi için şirketinize en doğru destek ve danışmanlığı vermek için hizmetinizdeyiz. Ayrıca geliştirmek istediğiniz teknoloji düzeyine uygun desteklerden yaralanabilmeniz için size destek olabiliriz. Bu konularda uzman ekibimiz sizlerle iletişime geçmekten mutluluk duyacaktır.
