Avrupa Birliği tarafından 11 Aralık 2019 tarihinde açıklanan Avrupa Yeşil Mutabakatı süreci 2020 yılında ortaya çıkan pandeminin neden olduğu sosyal ve ekonomik güçlüklerden ötürü hızlanmıştır. Bu nedenle bu yazımızda bu sürecin ne olduğu amaçları ve ar-ge süreçlerine etkisi incelenmiştir.

Yeşil mutabakat nedir?

Yeşil mutabakat (Green Deal), tüm kaynakların etkin bir şekilde kullanılabilmesi ve her anlamda sürdürülebilir bir Dünya sağlanması için geliştirilmiş ve kabul edilmiş uluslararası bir eylem planıdır.

Bu amaçla kapsamında 2050 yılına kadar enerji, ulaşım, sanayi, finans, inşaat, tarım gibi alanlarda sürdürülebilirliği sağlayarak sanayinin dönüşümü ve dolayısı ile ekonominin yeniden şekillenmesi amaçlanmaktadır. Mutabakatın temel amacı 2050 yılına kadar endüstriyel karbon salınımının azaltılarak çevre zararın mümkün olduğunca azaltılması ve iklim-nötr temel hedefine ulaşılmasıdır.

Sıfır emisyon ve yeşil sanayi hedefleri ile gerçekleştirilecek dönüşümde uluslararası ticaretin lokomotifi konumundaki ülkeler yatırımlarını da bu yönde sürdürmektedir. Bu girişimler arasında, Birleşmiş Milletler çatısı altında bugüne kadar 1397 firma ve 74 yatırımcının katılım sağladığı Sıfır Emisyon Yarışı ve 280 firmanın taraf olduğu RE1002 (Yenilenebilir Enerji 100) yer almaktadır.

Ülkemiz hem AB aday ülke hem de Gümrük Birliği ortağı olarak Avrupa Yeşil Mutabakatı’nın uygulayıcılarından birisi konumundandır. Ülkemizde üretilen mal ve hizmetlerin Yeşil Mutabakat’a uyum kapsamına dahil edilmesi uluslararası ticari arenada rekabetçiliği artıracak temel noktalardan birisidir.

Yeşil mutabakat amaçları nelerdir?

Avrupa Yeşil Mutabakatı’nın temel amaçları aşağıda özetlenmiştir:

• Çevre dostu yeni teknolojilerin geliştirilmesi
• Endüstrinin sıfır emisyon yönündeki yeni teknolojilerinin desteklenmesi
• Ulaşımda karbon salınımı az, daha ucuz ve sağlıklı yöntemlerin desteklenmesi
• Enerji sektörünün karbondan arındırılması
• Enerji verimliliği yüksek binaların inşası
• Global çevre standartlarının geliştirilmesinde uluslararası ortaklar ile çalışılması

Yeşil mutabakat süreci neden önemli?

Yeşil mutabakata uyum uzun dönemde uluslararası normlara uyum ve daha da önemlisi sürdürülebilir çevre için oldukça önemlidir. Dolayısıyla ilerleyen yıllarda uluslararası ticarette çevreye etkisi düşük ürünler yaygınlaşacak ve daha fazla müşteri çekecektir.

Yeşil mutabakata uyum süreci yoğun ar-ge faaliyetleri gerektirmektedir. Nitekim Ulusal ve Uluslararası fonlara yapılan başvurulardan Yeşil mutabakat sürecine uyumlu projeler pozitif ayrımcılığa tabi tutulmaktadır. Örneğin ülkemizdeki en önemli fon sağlayıcı kuruluş olan TÜBİTAK programlarında Yeşil mutabakata amaçlarına uygun projelere ek puan verilmektedir. Dolayısıyla kısa vadede yeşil mutabakata uygun proje faaliyetleri yürütmek önem arz etmektedir.

Yeşil mutabakata uyum kapsamındaki öncelikli alanlar

TÜBİTAK tarafından ilan edilen Yeşil Mutabakat çerçevesindeki araştırma başlıkları 5 ana başlıkta toplanmıştır. Bu başlıklar:

1. İklim Değişikliği, Çevre ve Biyoçeşitlilik: İklim Değişikliği, Karbon salımı ve Sera Gazı Emisyonlarının Düzenlenmesi Amacına Katkı Sunacak Çalışmalar
2. Temiz ve Döngüsel Ekonomi
3. Temiz, Erişilebilir ve Güvenli Enerji Arzı
4. Yeşil ve Sürdürülebilir Tarım: Tarladan Sofraya Sürdürülebilir Tarım
5. Sürdürülebilir Akıllı Ulaşım

Görüldüğü üzere ekonomniden enerjiye geniş bir alanda yürütülen projeler bu kapsamda ek puan desteğinden yararlanabilmektedir. Dolayısıyla proje başvuru yapılmadan önce listenin detaylı şekilde incelenmesi ve gerekirse projenin bu alanlardan birini kapsamasının sağlanması önem arz etmektedir. Listenin tamamına buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Yeşil mutabakata uyum kapsamındaki gıda endüstrisi için öncelikli alanlar

NFDS Arge olarak uzmanlığımız gıda endüstrisine odaklanmıştır. Bu nedenle yeşil mutabakata uyum kapsamındaki gıda endüstrisi için öncelikli ar-ge ve yenilik konularını aşağıdaki listede özetleyip bu kapsamlarda yürütülecek bazı proje örneklerini irdeledik.

• Tarımsal Üretimde Tehlikeli Pestisit, Anti-Mikrobiyallerin Kullanımının Azaltılmasına, Biyolojik ve Biyoteknik Mücadele Yöntemlerinin Geliştirilmesine Yönelik Uygulamalar

Bazı örnekler: Yenilikçi gıda işleme teknikleri (ozonlama, ultrasonikasyon, PEF vb) ya da yeşil çözücüler ile tarımsal ürünlerde pestisit ya da antimikrobiyal maddelerin azaltılmasına yönelik projeler

• Organik Tarım Üretiminin Geliştirilmesine Yönelik Uygulamalar

Bazı örnekler: Organik tarım uygulamaları ve gıda kalitesi üzerine etkilerinin izlenmesi ve arttırılmasına yönelik projeler / Organik tarım uygulamalarında kullanılmak üzere gıda işleme atıklarından biyo mücadele ajanlarının eldesine yönelik projeler

• Tarımsal Üretimde Kimyasal Gübre Kullanımının Azaltılmasına Katkı Sağlayacak Çözümler

Bazı örnekler: Gıda işleme atıklarının verimli ve etkili şekilde gübreye dönüştürülmesine yönelik projeler / Biyoteknolojik yöntemler ile karbon negatif ya da nötr şekilde gübre eldesine yönelik projeler

• Tarımsal Üretimde ve Gıda Sektöründe Atık ve Artıkların Geri Dönüşümünün Sağlanmasına ve Tekrar Değerlendirilmesine Yönelik Yenilikçi Uygulamalar

Bazı örnekler: Tarımsal ya da gıda işleme atıklarının işlenerek insan beslenmesi için kullanılabilir katma değerli (vegan, proteince zengin, takviye edici gıda vb) ürünlere dönüştürülmesine yönelik projeler

• Tarladan Sofraya Sürdürülebilir Tarım Tekniklerinin Yaygınlaştırılmasına Yönelik Yenilikçi Uygulamalar

Bazı örnekler: İzlenebilirlik ve sürdürülebilirlik açısından yazılım geliştirme projeleri

• Gıda Zincirinin Her Aşamasında (Birincil Üretimden Tüketime Kadar) Gıda Kayıplarını ve İsrafını Azaltmak Amacıyla Sürdürülebilir Gıda Üretim ve Ambalaj Teknolojilerinin ve Uygulamalarının Geliştirilmesi

Bazı örnekler: Daha az enerji tüketerek yüksek verimli ve kaliteli gıda ürünleri üretimine imkan veren yenilikçi teknolojilerin geliştirilmesine yönelik projeler (Örneğin şu an yürütmekte olduğumuz TÜBİTAK 1512 projemizde bu sürece uyumlu bir kurutucu geliştirmekteyiz. Buraya tıklayarak inceleyebilirsiniz.) / Gıda kalitesini uzatabilen ya da izleyebilen çevreye etkisi düşük ambalajlama teknolojilerinin geliştirilmesine yönelik projeler

Sonuç

Sürdürülebilir bir çevre için uluslararası bir eylem planı olan yeşil mutabakat süreci gıda üreticileri hem zorlamakta hem de yeni fırsatlar sunmaktadır. Yoğun ar-ge faaliyetleri gerektiren bu süreç nedeniyle değerlendirme süreçlerinde ek puan almak mümkün olmaktadır. Nitekim TÜBİTAK projelerinde yeşil mutabakata uygun projelere ek puan verilmektedir. NFDS Arge olarak proje fikrinizin bu sürece uyumlu olarak olgunlaştırılması konusunda size destek olabiliriz.

Siz de devlet desteklerinden yararlanmak ya da proseslerinizi yeşil mutabakat sürecine uyumlu hale getirmek istiyorsanız bizimle iletişime geçebilirsiniz.